Willemien van Hout

‘Speciaal onderwijs moet geen eiland zijn’

“Het LOB-programma is belangrijk voor onze leerlingen. Ze halen hier in principe hun mavodiploma en als ze daarna nog niet weten wat ze eigenlijk willen, dan schieten we ons doel eigenlijk voorbij. Dus we besteden veel tijd aan loopbaanoriëntatie en -begeleiding. Onze leerlingen moeten vooral dingen ervaren en daarom gaan we er al in de eerste twee jaar mee aan de slag op school.”

Doorstroomcoördinator Willemien van Hout begeleidt jaarlijks 20 tot 25 leerlingen die na vijf jaar voortgezet speciaal onderwijs (vso) van De Hilt in Helmond doorstromen. “De meesten hebben dan het mavodiploma, een enkeling het diploma vmbo-basis-beroeps. Ik ben ook de orthopedagoog, dus ik volg de leerlingen vijf jaar en ken de rode draad van hun schoolloopbaan. In de eerste twee jaar laten we ze naast het gewone vakkenpakket kennismaken met techniek en in het derde jaar hebben we aandacht voor koken en hygiëne. In het vierde leerjaar gaan ze één dag in de week op stage, liefst in drie verschillende bedrijven, zodat ze zich echt kunnen oriënteren. In het vijfde leerjaar gaan de leerlingen twee dagen op stage, liefst in een richting die het best bij hen past.”

Sinds kort start de oriëntatie op de stagemogelijkheden met het MotivatieKompas, een instrument waarmee de leerlingen hun drijfveren leren herkennen. “Het is fijn dat we daarover beschikken, zeker omdat de coronaperiode geen mogelijkheden meer bood voor excursies, zoals we die eerder vaak maakten”, vertelt Willemien. “Onze drie stagebegeleiders hebben ook de coachopleiding gevolgd, zodat ze goed met het MotivatieKompas kunnen werken. We proberen de leerlingen hiermee echt duidelijk te maken: er is meer dan het werk dat je vader en moeder doen.”

Netwerk

Daarnaast is de school goed verankerd in het netwerk van Helmond-De Peel. “We hebben goed contact en regelmatig overleg met zorgcoördinatoren, decanen, doorstroomcoaches uit het mbo, Senzer, MEE en instellingen als Het Beginstation in Helmond. Daarnaast hebben onze drie stagebegeleiders een bestand van zo’n 70 stagebedrijven. Ze doen ook acquisitie en gaan vaak bij die bedrijven langs, want we zijn echt op zoek naar maatwerk. Dus we zoeken een plek zo dicht mogelijk bij hun woonplaats en die ook goed aansluit bij hun belangstelling en mogelijkheden. Kennismaken met werken in de supermarkt is vaak een eerste optie. Want ze willen ook graag een bijbaantje, maar vinden het moeilijk om te solliciteren. Als je dan bij een supermarkt begint, leer je je presenteren en je houdt er misschien een bijbaantje aan over. Soms krijgt een bedrijf na een geslaagde stage van een van onze leerlingen een tijd geen nieuwe leerling, maar we houden dan toch contact met ze. Dat contact is natuurlijk ook belangrijk tijdens de stage zelf. Soms zijn er problemen met een leerling, dan stappen we direct in de auto. We zoeken vooral werkgevers die wat extra willen doen voor een leerling. Goede begeleiding is essentieel. Het gebeurt wel eens dat een stagiair door drie mensen wordt aangestuurd. Voor kinderen met autisme is dat heel moeilijk. Daar kan het op stuklopen.” Netwerken betekent ook dat je een open boek voor elkaar bent, benadrukt Willemien van Hout. “Soms moet je vooraf vertellen: dit is echt een moeilijke leerling, met weinig motivatie of met een kort lontje.” ”

Uitstroom

Van de leerlingen die jaarlijks bij De Hilt uitstromen, gaat circa 60% een bol-opleiding
op niveau 3 of 4 volgen, 30% een bbl-opleiding (niveau 2 of 3) en 10% gaat naar
werkbedrijf Senzer of dagbesteding. Willemien: “Dus ook een leerling met een
mavodiploma komt soms op de dagbesteding, meestal door een ernstige vorm van
autisme. De meesten gaan toch naar het mbo of kiezen voor een combinatie van
leren en werken. Ook bij de overgang van onze leerlingen naar de roc’s ben ik samen
met de stagebegeleiders nauw betrokken. In het verleden zeiden ze bij een roc nogal
eens gauw: kom toch maar naar de bol-opleiding. Dan zeggen wij meestal: begin
daar nou niet aan, wij hebben al lang gezien dat deze leerling geen vijf dagen
in de week naar school kan gaan. Wij hebben al een leerbedrijf voor ze, daar
hebben ze stage gelopen en dat bedrijf wil er voor gaan. Er is een no
risk-polis voor het bedrijf beschikbaar, er is een jobcoach, dus die leerling komt
bij jullie gewoon bbl-2 of bbl-3 doen.”

Praat met ouders

“Belangrijk is ook dat de doorstroomcoach de ouders bij de keuze betrekt. Aan het begin van het laatste schooljaar komt er gesprek tussen leerling, ouders, doorstroomcoach en stagebegeleider. Voor die ouders is dat onderwijs een heel andere wereld, met allerlei termen die ze niet kennen en veel verschillen per school of
onderwijssoort. Dus je moet met hen een goede verbinding maken. De doorstroomcoach kan uitleg geven over het mbo, de richtingen, de niveaus en wat ze kunnen verwachten. Dat helpt ouders enorm.”

“Bij elke overdracht naar een mbo-opleiding, zeg ik: zorg dat je tot Kerstmis wekelijks een kwartiertje met die leerling gaat zitten. Hoe gaat het, hoe is contact met de docenten en hoe loopt de planning? Dan voorkom je dat er vlak voor de Kerst een stortvloed van problemen op het bord komt. Die structurering hebben onze kinderen echt nodig. Wij houden ze hier in de planningsmodus en als dat in een roc wat vrijer wordt gelaten, gaat het gauw fout. Dat doen ze zowel bij ROC Ter AA als het Summa College gelukkig goed, hoor.”

Na de overgang blijft er nog regelmatig contact. Dat past bij de aanpak van De Hilt die als kleinschalige opleiding naast structuur ook warmte biedt. De Hilt verzorgt als  orthopedagogisch onderwijsinstituut in één gebouw speciaal onderwijs voor kinderen en jongeren van 4 tot 18 jaar. “Totaal hebben we zo’n 200 leerlingen, waarvan circa 110 in het voortgezet speciaal onderwijs. Die kleinschaligheid is een must voor dit onderwijs. Iedereen moet iedereen kennen en iedereen moet ook elk moment kunnen handelen. De kleuterjuf spreekt ook de 18-jarige aan op de gang als dat nodig is. We zijn
totaal met 50 personeelsleden, dus je kunt nog net iedereen kennen. Natuurlijk bieden we zorg en aandacht, maar we geven ook duidelijke grenzen aan. Op tijd komen en tijdig afmelden, dat zijn eigenlijk de eerste werknemersvaardigheden, daar werken we continu aan. Want soms denken we dat ze alleen maar kwetsbaar zijn, maar we zien ook dat ze eenmaal op de werkvloer met een beetje begeleiding plotseling helemaal opbloeien. Sommige jongeren met autisme kunnen echt heel goed out-of-the-box denken en dat kan bijvoorbeeld in ict-bedrijven heel waardevol zijn. Als ze dan in zo’n bedrijf de mogelijkheden zien, dan gaan ze plotseling een tweetalige ict-opleiding doen. En er zijn ook al een aantal doorgestroomd naar het hbo. Wij zijn nog wel op zoek naar meer stagebedrijven in ict-sector en mechatronica.”